Η Φιλοσοφία μας
Σημαντικοί άξονες για μια σωστή συνεργασία είναι η κατανόηση του κοινού στόχου. Της εκκόλαψης δηλαδή ευτυχισμένων ανθρώπων, άξιων μελλοντικών πολιτών, εν δύναμη γονέων κα. Ανθρώπους που θα σκέφτονται έξω από τα μέτρα και ναι που θα αλλάξουν τούτο εδώ τον κόσμο. Χρειαζόμαστε μυαλά που σκέφτονται αλλιώς. Άλλωστε ποιος ανακάλυψε κάτι, συμβατικά;
Χρησιμοποιώντας τις πιο εξελιγμένες μεθόδους παιδαγωγικής, έχουμε δημιουργήσει ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης που δεν στοχεύει στην στείρα γνώση (την παπαγαλία όπως θα λέγαμε παλιότερα) αλλά στη δημιουργία μαθητών που σκέφτονται, που ρωτούν, που ερευνούν, που πειραματίζονται, που λερώνονται, που μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν, πώς να βρίσκουν την γνώση. Θέλουμε παιδιά που ανακαλύπτουν νέα γνώση, παιδιά που δρουν, που δεν κάθονται σε καρέκλα θεωρώντας ότι αυτό είναι εκπαίδευση.
Τι είναι όμως ένα Συστημικό Σχολειό;
Όταν ένα σχολείο λειτουργεί συστημικά εννοούμε ότι οργανώνεται γύρω από την σκέψη ή την ιδέα ότι φιλοξενεί ζώντα συστήματα παρά μηχανές. Αυτό σημαίνει ότι η εκπαιδευτική διαδικασία βασίζεται σε μάθηση με κέντρο τον μαθητή. Ενθαρρύνεται η ποικιλία/ η διαφορετικότητα και όχι η ομοιογένεια. Εστιάζει στη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων παρά στο αποτέλεσμα, με στόχο την απελευθέρωση του ατόμου από το σωστό και το λάθος. Βασική αρχή ενός τέτοιου σχολείου είναι η αλλαγή που θα φέρει και την εξέλιξη του ίδιου του συστήματος. Η εξέλιξη έρχεται με την έρευνα που γίνεται από εμάς τους ίδιους. Η έρευνα προκύπτει από το να θέτουμε καθημερινά ερωτήσεις.
Ποιον ρόλο έχει ένας γονιός σε ένα Συστημικό Σχολείο;
Συνεργάτης και συνοδοιπόρος στο κοινό μας έργο θα λέγαμε ότι είναι εκείνο που χαρακτηρίζει έναν γονιό ενός Συστημικού Σχολείου. Ο γονιός που είναι υποστηρικτικός, ευέλικτος, να εξελίσσεται και ο ίδιος μέσα από το παιδί του είναι για εμάς ο ιδανικός ρόλος σε αυτό το ταξίδι.
Είναι σημαντικό, ο τρόπος σκέψης του να συμβαδίζει με τον Συστημικό τρόπο σκέψης. Ειδικότερα, ενδείκνυται να είναι υποστηρικτικός σε σχέση με δράσεις και δραστηριότητες εντός και εκτός του σχολικού πλαισίου, όπως για παράδειγμα η συλλογή φωτογραφιών σχετικών με τα τρέχοντα θέματα που μελετώνται στο σχολικό περιβάλλον, η ενεργή συμμετοχή του σε κατασκευές και η αποστασιοποίηση του από τα έτοιμα υλικά π.χ αποκριάτικες στολές, στολές για θεατρικές παραστάσεις κλπ. Είναι υψίστης σημασίας ο χρόνος που μπορεί να περάσει με το παιδί του και κατ’ επέκταση με την οικογένειά του. Συνεπώς, προσπαθούμε να προωθήσουμε τον χρόνο αυτόν μέσα από τις δραστηριότητες αλλά και από αυτά που ζητάμε να φέρνει εις πέρας ένας γονιός ενός Συστημικού Σχολείου. Έτσι, αποκτούν ακόμη πιο στέρεες βάσεις οι σχέσεις των μελών της οικογένειας.
Ένα μικρό παράδειγμα είναι ότι καλείται να κάνει συλλογή φυσικών υλικών μαζί με την οικογένειά του, από το εκάστοτε περιβάλλον που επισκέπτεται. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο η κάθε εξόρμηση σε βουνό, θάλασσα, ποτάμι, μουσείο, εστιατόριο κλπ να αποτελεί γι΄ αυτόν μία αφορμή προς εξερεύνηση με το παιδί του και συλλογή εμπειριών. Αυτές τις εμπειρίες αποζητάμε σαν ομάδα, που θα τις μοιραστεί μετέπειτα το κάθε παιδί με την υπόλοιπη ομάδα, και θα μας κάνουν όλους πνευματικά πλουσιότερους από αυτό που ήμασταν πριν.
Η γνώση «κατασκευάζεται». Τι σημαίνει αυτό σε ένα Συστημικό Σχολείο;
Σε ένα Συστημικό Σχολείο θα μπορούσε να πει κάποιος ότι η γνώση κατασκευάζεται και δεν μεταφέρεται απλά από το ένα μυαλό στο άλλο, δηλαδή από τον/την εκπαιδευτικό στο παιδί, ούτε από τα βιβλία στο παιδί. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν υπάρχει μία αντικειμενική πραγματικότητα, αλλά μόνο ατομικές. Κανένας δεν μπορεί να μεταδώσει γνώσεις, διότι η γνώση οικοδομείται εσωτερικά. Έτσι παράγεται μία προσωπική πραγματικότητα. Άρα, το μόνο που μπορεί να δώσει το σχολικό πλαίσιο είναι ερεθίσματα. Ερεθίσματα μπορούν να πάρουν από παντού και όχι μόνο από το σχολικό πλαίσιο. Το κάθε πλαίσιο μπορεί να είναι και ένας δάσκαλος για τα παιδιά. Ο παιδαγωγός σε ένα Συστημικό πλαίσιο, πρέπει να είναι περισσότερο υποστηρικτικός, να εστιάζει στη διαδικασία και όχι στο αποτέλεσμα. Άρα, ο παιδαγωγός είναι συνδημιουργός και όχι απλά πομπός. Έτσι, η γνώση ανακαλύπτεται και συνδημιουργείται μαζί με τον/την παιδαγωγό αλλά και με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Ειδικότερα, ένας από τους στόχους μας είναι το κάθε παιδί να οικοδομήσει τη γνώση σύμφωνα με τις ανάγκες του ενώ παράλληλα επιδιώκουμε και μία συνολική κατασκευή της γνώσης. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την ανταλλαγή των πληροφοριών, την αναπαραγωγή ιστοριών κάθε μέλους της ομάδας και την ανάδειξη ατομικών ενδιαφερόντων, σε ενδιαφέροντα που αφορούν όλα τα μέλη της ομάδας. Τα παιδιά καταλαβαίνουν όταν αρχίζουν να βάζουν τα πράγματα σε σχέση. Αυτό σημαίνει ότι για να ενταχθούν στην όποια διαδικασία και δραστηριότητα, βασική προϋπόθεση είναι να υπάρχουν συνδέσεις. Βασική προϋπόθεση για την κατάκτηση της γνώσης είναι η σύνδεση του παιδιού με το αντικείμενο προς μελέτη. Είναι πολύ βασικό να ενδιαφέρει το παιδί αυτό που μελετά στο έπακρο και να έχει συνδεθεί μαζί του. Εν κατακλείδι, οι συνδέσεις των πληροφοριών είναι αυτές που δημιουργούν νόημα στο κάθε σύστημα- παιδί.
Τι είναι η παιδαγωγική της επικοινωνίας;
Ας ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι όλα τα ζώντα συστήματα έχουν την τάση και την ανάγκη να επικοινωνούν. Αυτό το γεγονός, θα μπορούσε να αποτελεί μια αρχή μέσα από την οποία μπορούν να εξηγηθούν πολλές από τις συμπεριφορές των ζώντων συστημάτων. Για παράδειγμα, ένα παιδί το οποίο εκδηλώνει μία συμπεριφορά, αυτή η συμπεριφορά θα μπορούσε να θεωρηθεί ένας τρόπος με τον οποίο το παιδί προσπαθεί να επικοινωνήσει κάτι που το απασχολεί και κάτι το οποίο μπορεί να αποτελεί δυσκολία ή πρόβλημα ολόκληρης της ομάδας. Ένα παιδί μπορεί να κατανοήσει τον εαυτό του μέσα από την επαφή, τη σχέση και την επικοινωνία τόσο με άλλα άτομα όσο και με την επαφή του με τον χώρο και τα αντικείμενα που υπάρχουν σε αυτόν. Εκτός από τα ζώντα συστήματα μπορούν να επικοινωνήσουν και τα μη ζώντα συστήματα, δηλαδή ένα πλαίσιο, χώρος ο οποίος αποτελεί ουσιαστικά έναν ακόμη δάσκαλο και ο οποίος επικοινωνεί ερεθίσματα. Αυτά τα ερεθίσματα κινητοποιούν ουσιαστικά τη διερεύνηση, τον πειραματισμό και την περιέργεια. Έτσι, ο χώρος στον οποίο βρίσκεται ένα παιδί, επικοινωνεί και δημιουργεί δυναμικές μάθησης. Η αρχιτεκτονική ενός χώρου επηρεάζει την επικοινωνία. Είναι σημαντικό η υλική δομή του χώρου να μπορεί να αλλάζει και να προσαρμόζεται, να είναι δηλαδή ευέλικτη στις ανάγκες που προκύπτουν από τα ενδιαφέροντα της ομάδας. Η αρχιτεκτονική και τα περιβάλλοντα μάθησης που επιλέγονται κάθε φορά έχουν ως στόχο να προσεγγίσουν τα παιδιά να συμμετέχουν ενεργά στην ερευνητική διαδικασία. Είναι άξιο λόγου, ότι σε έναν συστημικό χώρο, η μινιμαλιστική διάθεση (αποφυγή έντονων χρωμάτων και πολλών ερεθισμάτων) βοηθά ώστε να μην αποσπάται η προσοχή των παιδιών και να συγκεντρώνονται καλύτερα στο δημιουργικό κομμάτι, ενώ ταυτόχρονα να μπορούν να αναδειχθούν οποιεσδήποτε εικαστικές ή και άλλες δημιουργίες των μελών της ομάδας. Τα υλικά που επιλέγονται για να παίζουν έχουν τη βάση να μην έχουν προκαθορισμένη χρήση για να μπορεί να αναπτύσσεται η φαντασία και η δημιουργικότητα. Επομένως, τα πάντα γύρω μας είναι επικοινωνία λεκτικής ή μη λεκτικής φύσεως. Η επικοινωνία είναι μία εξελικτική διαδικασία, αφού μέσα από αυτήν μεταβάλλεται η οπτική μας και αλλάζουν κάποια από τα δεδομένα μας με σκοπό την εξέλιξή μας.
